Dolayısıyla mavi dil hastalığı cemiyet sağlığı açısından risk oluşturmaz. Sadece hayvanlarda hastalık ağır seyredebilir ve ölümle sonuçlanabilir. Mavi dil hastalığı geviş getiren hayvanlara bazı böceklerin ısırması kanalıyla bulaşır. Bazı önlemlerle hastalığın hayvanlara bulaşını önlemek mümkün olabilir.
Mavi Dil Hastalığı Nedir?
Mavi dil hastalığı; koyun, keçi, sığır, deve, ceylan ve Afrika antilobu benzer biçimde oldukça sayıda hayvanı etkileyen enfeksiyöz bir rahatsızlıktır. Hastalık, BTV (Blue Tongue Virus, Mavi Dil Virüsü) adlı virüsün hayvanların vücuduna girmesiyle oluşur. Virüs, Culicoides türü böcekler tarafınca göç eder. Bu böceklerin hayvanları ısırmasıyla beraber virüs hayvan vücuda girer.
BTV, Reoviridae virüs ailesine aittir. BTV’nin 24 değişik serotipi şu demek oluyor ki alt türü tanımlanmıştır. Bu serotiplerin hastalık oluşturma derecesi birbirinden farklılık gösterir.
BTV ile enfekte olan hayvanlarda görülen belirtilerin türü ve sertliği, hem virüsün serotipine hem de hayvanın cinsine gore değişim gösterir. Mavi dil hastalığı bilhassa koyunlarda oldukça ağır seyreder. Mavi dil hastalığına yakalanan koyunlarda kilo kaybı, yün üretiminde azalma ve ölüm benzer biçimde ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Koyunlarda hastalığa bağlı morbidite (sıhhat halinin kaybolması) oranı neredeyse %100’dür. Doğrusu koyunlar hastalığa bağlı ciddi emare ve bulgular gösterir. Koyunlarda mortalite şu demek oluyor ki ölüm oranı ise %2-30 civarındadır sadecebazı bölgelerde %70’e kadar çıkabilir.
Sığırlarda enfeksiyon oranı daha yüksek olarak belirlenmiştir. Sığırlarda emare ve bulguların sertliği ise enfeksiyon oluşturan virüs serotipine gore mühim seviyede değişim gösterir.
Mavi dil hastalığının salgın haline geldiği bölgelerde; gerek hayvanların sağlığında bozulma ve sayıda azalma gerek kontrol ve tedavi harcamaları gerek de hastalığın yayılmasını önlemek için alınan önlemler sebebiyle ciddi ekonomik problemler ortaya çıkmaktadır.
Mavi dil hastalığı tespit edilmiş olduğu takdirde ulusal yetkililere haber verilmesi ihtiyaç duyulan bir rahatsızlıktır. Bunun amacı, bulaşın ihtimaller içinde olduğu işletmeleri denetlemek ve hastalığın daha geniş alana yayılmasını engellemektir.
Mavi Dil Hastalığı Iyi mi Yayılır?
Mavi dil hastalığının yayılımı vektör vesilesiyle olmaktadır. Vektör, bir mikroorganizmayı vücudunda barındıran ve başka canlılara yayılmasına aracılık eden organizmalara verilen addır.
Mavi dil hastalığının yayılmasına yol açan vektörler ise Culicoides cinsi böceklerdir. Bu böcekler enfekte hayvanları ısırarak kanlarını emer. Virüsü vücuduna alan böcekler ortalama 7 gün sonunda virüsü bulaştırabilir hale gelir. Bu süre sonunda sıhhatli bir hayvanı ısırırken hem de hayvanın vücuduna virüs bulaştırmış olur.
Mavi dil hastalığı yalnız Culicoides cinsi sinekler vesilesiyle yayılmaktadır. Hasta bir hayvanın mesela koyunun çevresindeki sıhhatli koyunlara hastalık bulaştırma ihtimali yoktur. Hastalık hayvanlardan insanlara da bulaşmaz.
Virüsün yayılımı belirli bir mevsimle sınırı olan değildir, her mevsimde bulaş devam edebilir. Sadece yağışlı aylarda bulaş daha oldukça olmaktadır.
Sığırlar virüsle enfekte olsalar bile çoğu zaman oldukça şiddetli emareler göstermez. Sadece birkaç hafta süresince virüsü vücudunda taşımaya devam eder. Bu süreçte Culicoides cinsi böcekler sığırlardan virüsü başka hayvanlara taşıyabilir. Dolayısıyla sığırlar maci dil hastalığından oldukça etkilenmese de enfeksiyonun yayılımı için kaynak oluşturur.
Virüs, boğa ve inek benzer biçimde bazı tür hayvanların semen sıvısında tespit edilmiştir. Sadece semendeki virüslerine enfeksiyonun yayılmasında rol almış olduğu düşünülmemektedir. Virüs plasenta aracılığı ile fetüse geçebilir. Dolayısıyla hamile hayvanlarda yavru da hastalıktan etkilenebilmektedir.
BTV; hayvanlara direkt temas etmekle, hayvanların yününü kullanmak yada sütünü içmek ile bulaşmaz.
Mavi Dil Hastalığı Emareleri Nedir?
Mavi dil hastalığı her cins hayvanı aynı seviyede etkilemez. Hastalıktan en oldukça etkilenen hayvan grubu koyunlardır. Sadece koyunlarla akraba sayılan keçiler mavi dil hastalığına yakalansa bile emare göstermez yada hafifçe emareler gösterir. Genel olarak hayvanlarda oluşan emareler, hastalığa yol açan virüsün alt tipine gore farklılık gösterir.
Mavi dil hastalığına yakalanan koyunlardaki emareler şu şekildedir:
- Ateş
- Burun dokusunda kanama yada ülser benzeri yara oluşumu
- Tükürük salgısında ve burun akıntısında artma
- Dudak, dil ve çenede şişme
- Toynak üstü bölgede iltihaplanma, topallama
- Güçsüzlük
- Depresyon
- Kilo kaybı
- Kusma, ishal
- Zatürre (Akciğerlerde enfeksiyon)
- Siyanoza bağlı olarak dilin mavi renk alması
- Hamile koyunlarda düşük meydana gelmesi
- Hayvanın yününün azalması yada tamamen ortadan kaybolması
Mavi Dil Hastalığı Teşhisi Iyi mi Konulur?
Mavi dil hastalığı tanısı koymak için hasta hayvandaki emare ve bulguları dikkatlice incelemek gerekir. Çevrede benzer vakaların olması da salgın açısından dikkat edilmesi ihtiyaç duyulan bir noktadır. Hastalığa benzer semptomların varlığında yetkililere haber verilerek hastalığın görüldüğü bölgede Culicoides cinsi böceklerin olup olmadığı da araştırılmalıdır.
Mavi Dil Hastalığı Tedavisi Nasıldır?
Mavi dil hastalığı viral enfeksiyon sonucu geliştiğinden direkt bir tedavisi yoktur. Hastalığa karşı en büyük tedbir ise hayvanları BTV’ye karşı aşılamaktır. Vatanımızda koyunlarda BT-4 serotipine karşı aşılama uygulaması mevcuttur. Aşı olan koyunlar BTV adlı virüs ile enfekte olsalar dahi hastalığı hafifçe atlatmaktadır.
Mavi dil hastalığının yayılmasını önlemek için böcekler/sinekler ile savaşım etmek oldukça önemlidir. Bilhassa virüsün daha oldukça yayılmış olduğu dönemlerden ilkin hayvanların, bilhassa hamile olanların, uygun bir repellent maddenin sırttan dökülmesi yada püskürtülmesi yöntemiyle ilaçlanması yararlı olacaktır.
Virüs dolaşımının arttığı dönemlerde hayvan hareketinin azaltılması, mavi dil hastalığı emareleri gösteren hayvanların karantinaya alınması gerekir. Hastalık böcek vesilesiyle yayıldığından yalnız hastalığın görüldüğü yerin değil çevredeki işletmelerin de karantinaya alınması gerekir. İhtiyaç halinde çevre işletmelerdeki hayvanlar da hastalık açısından taranabilir. Mavi dil hastalığı yada hastalık şüphesi fark edildiğinde ne olursa olsun yetkililere haber verilmelidir. Yetkililer; hastalıkla ilgili olarak uzmanlardan informasyon de alarak ne kadarlık bir alanın karantinaya alınması, hangi hayvanların virüs açısından taranması ve hastalıkla savaşım kapsamında hangi adımların atılması gerektiğine bağlı bilgilendirmeler yapar. Ziraat ve Orman Bakanlığı, mavi dil hastalığının görüldüğü bölgelerde aşılama emek harcamaları yürütmektedir. İlk aşıdan 1 yıl sonrasında hayvanlar rapel (yine) dozla tekrardan aşılanmaktadır.
Mavi Dil Hastalığı Nerelerde Görülür?
Dünya’da meydana gelen iklim değişimleri, mavi dil hastalığının da içinde bulunmuş olduğu bir grup hastalığın yayılma özelliklerini etkilemiştir. Öncesinden Afrika bölgesinde daha yaygın görülmekte olan bu hastalık günümüzde Türkiye dahil olmak suretiyle Avrupa, Asya, ABD ve Avustralya’da yer edinen pek oldukça ülkede görülmektedir. Vatanımızda meydana getirilen moleküler emek harcamalar gerek damızlık hayvalarda gerek de yabani hayvanlarda BTV varlığının {hiç de} küçümsenmeyecek düzeyde bulunduğunu göstermiştir. Virüs varlığında bölgeler içinde belirli değişimler olmakla beraber tüm coğrafi bölgelerde BTV varlığına rastlanmıştır.
Hayvanlar içinde virüsü yürüyerek böceklerin kontrolü ve hayvanların yaygın aşılanması ile beraber mavi dil hastalığının gerek sıhhat gerek de iktisat alanındaki yıkımlarından korunmak mümkündür. Hastalıkla etkin bir halde savaşım edebilmek için emare gösteren hayvanları bir uzmana göstermek ve mavi dil hastalığı şüphesi anında yetkililere haber vermek gerekir. Hastalığın erken dönemde fark edilmesi gerek aynı işletmedeki öteki hayvanların sağlığı gerek de yörede yaşayan hayvanların sağlığı açısından tehlikeli sonuç ehemmiyet taşır. Bu yüzden hastalık semptomları gösteren hayvanlarınızı zaman kaybetmeden bir veterinere göstermeniz yararlı olacaktır.
Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji
Sayfa içinde ne olduğu yalnız bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa muhteviyatında tedavi edici sıhhat hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için ne olursa olsun hekiminize başvurunuz.
0 Yorumlar